Türkiye’de görev sırasında şehit düşen askerlerin ailelerine ve görevde engelli hale gelen askerlere devlet tarafından ne kadar tazminat ödendiği, hangi koşullarda bu ödemelerin yapıldığı ve sürecin nasıl işlediği hâlâ pek çok yurttaş için bilinmezliğini koruyor. İşte madde madde Nakdî Tazminat Sistemi…
Türkiye Cumhuriyeti devleti, 2330 Sayılı Nakdî Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında, görev sırasında şehit olan personelin mirasçılarına ve görevde engelli hale gelen askerlere tazminat ödemesi yapmaktadır. Bu ödemeler, terörle mücadele, kaçakçılığın önlenmesi, güvenlik ve asayiş görevleri, patlayıcı madde imhası, sınır güvenliği, cezaevi sevk ve güvenliği gibi görevler sırasında meydana gelen ölüm veya engellilik durumlarında geçerlidir.
Kimler bu tazminattan yararlanabilir?
Devletin tazminat ödediği görevler arasında şunlar var:
- Terörle mücadele
- Kaçakçılığın önlenmesi
- Güvenlik ve asayiş görevleri
- Patlayıcı madde imhası
- Sınır güvenliği
- Cezaevi sevk ve güvenliği
- Yurtdışında yapılan tatbikat ve harekâtlar
Tazminat sadece şehit olanlara değil; görev sırasında yaralanan, engelli hale gelen ve hatta bu görevler esnasında yardım eden sivillerin ailesine bile verilebiliyor.
Şehit askerin parası kime gidiyor?
Tazminat ödemeleri, veraset ilamına göre dağıtılıyor. Örnek dağılım:
- Bekâr asker: %50 anneye, %50 babaya
- Evli, çocuksuz: %50 eşe, %50 anne-babaya
- Evli, çocuklu: %50 eşe, %50 çocuklara (veya %25 çocuk + %25 anne-baba şeklinde)
Bu oranlar, ölen askerin aile yapısına göre değişiyor. Engelli hale gelen askerlere ise ödeme doğrudan kendisine ya da yasal vasisine yapılıyor.
Askerlik yapan gençlerin vefatında ne oluyor?
Zorunlu askerlik görevini yaparken ölen gençler için ise farklı bir hesaplama devreye giriyor:
- 2025 memur katsayısına göre 400.000 gösterge x katsayı = Yaklaşık 405.000 TL ödeme yapılıyor.
- Eğer engellilik durumu söz konusuysa bu tutar engellilik derecesine göre 243.000 TL’ye kadar düşebiliyor.
Ne kadar ödeniyor?
2025 yılı itibarıyla Türkiye Cumhuriyeti devleti, şehit olan personelin mirasçılarına 961.928,20 TL tutarında nakdî tazminat ödüyor. Eğer kişi ölmeyip, “başkasının yardımı olmadan hayatını sürdüremeyecek şekilde malûl” hale gelmişse, ödenen tutar 1.923.856,40 TL‘ye kadar çıkıyor.
Bu rakamlar, her yıl memur maaş katsayısına bağlı olarak artıyor. Tazminatın temel dayanağı ise 2330 Sayılı Nakdî Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun.
Tazminat almak için ne yapmak gerekiyor?
Hak sahipleri; olayla ilgili raporlar, veraset ilamı, görev emri, otopsi raporu gibi belgelerle birlikte başvuruda bulunuyor. Başvurular önce kuvvet komutanlıklarına, ardından Millî Savunma Bakanlığı Nakdî Tazminat Komisyonu’na iletiliyor. Kararın ardından ödeme, ilgili kişinin banka hesabına EFT yoluyla aktarılıyor.
Herkes alabiliyor mu?
Hayır. Tazminatın ödenmediği durumlar da var. Örneğin:
- Askerin firar, izinsiz ayrılma gibi disiplin suçları varsa
- İntihar ya da intihar teşebbüsü sonucu ölüm gerçekleşmişse
- Hastalık, yaralanma askere gitmeden önce varsa
- Maluliyet seviyesi kanunda belirtilen sınırın altındaysa
Bu gibi durumlarda tazminat hakkı iptal ediliyor.
Avukat masrafları da devlet tarafından karşılanıyor
Silahlı kuvvetler mensupları hakkında görevlerinden doğan suçlamalarla ilgili dava açıldığında, devlet avukatlık ücretini de karşılayabiliyor. Ancak bu yardım için de MSB Adli Yardım Komisyonu kararı gerekiyor. Ödenecek avukatlık ücreti, dava türüne göre belirlenen gösterge rakamlarına göre hesaplanıyor.