Hakaret, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığını zedeleyecek nitelikte söz, davranış veya paylaşımlarda bulunulması olarak tanımlanır. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi, hakareti suç olarak düzenlemiş ve buna ilişkin cezai yaptırımlar öngörmüştür. Hakaret; doğrudan bir bireyin yüzüne karşı yapılabileceği gibi, yazılı, görsel veya sosyal medya gibi platformlar üzerinden de işlenebilir.
Sosyal medya üzerinden hakaret nedir?
Sosyal medya üzerinden hakaret, bir kişinin sosyal medya platformları (örneğin Twitter, Instagram, Facebook vb.) aracılığıyla aşağılayıcı, küçük düşürücü veya kişilik haklarını ihlal eden içeriklere maruz bırakılmasıdır. Bu durum, şu şekillerde gerçekleşebilir:
- Yorumlar: Sosyal medya platformlarında, bir gönderiye ya da paylaşıma hakaret içerikli yorumlar yazmak sık rastlanan bir hakaret türüdür. Örneğin, bir kişinin gönderisinin altına aşağılayıcı, onur kırıcı ya da küçültücü ifadeler eklemek bu kapsama girer. Hakaret içeren yorumlar, hem mağdurun psikolojik olarak zarar görmesine neden olabilir hem de toplum önünde küçük düşürme amacını taşır. Bu tür yorumlar, genellikle açıkça görülebilir ve aleni kabul edilir.
- Tweet/Paylaşım: Twitter(X), Facebook ya da Instagram gibi platformlarda bir kişiye yönelik hakaret içeren ifadelerle gönderi veya tweet paylaşmak da hakaret suçunun işlenme biçimlerinden biridir. Örneğin, bir kişiye yönelik aşağılayıcı bir benzetme ya da suçlama içeren bir tweet atılması, hakaret kapsamına girer. Paylaşımın aleni yapılması durumunda (örneğin, herkese açık bir şekilde paylaşılması) bu suçun cezasını artırılabilir. Bu tür durumlarda, mağdurun adının açıkça belirtilmesi gerekmez; paylaşımın muhatabı anlaşılabiliyorsa hakaret suçu oluşur.
- Mesajlar: Hakaret içerikli ifadelerin özel mesaj yoluyla bir kişiye gönderilmesi de hakaret suçu oluşturur. Bu durum, sosyal medya platformlarının mesajlaşma özelliği kullanılarak gerçekleştirilir. Örneğin, bir kişinin Instagram veya WhatsApp üzerinden tehditkar ya da onur kırıcı ifadeler içeren bir mesaj alması bu kapsama girer. Mesaj yoluyla yapılan hakaret, aleni kabul edilmese de mağdurun özel hayatında rahatsızlık yaratması nedeniyle cezai yaptırım gerektirir. Bu tür durumlarda, mesaj içerikleri delil olarak kullanılabilir.
- Paylaşılan İçerik: Hakaret suçu, yalnızca doğrudan bir paylaşım yapmakla değil, hakaret içeren başka bir gönderiyi paylaşmak veya bu tür içerikleri destekleyici şekilde retweet etmek ya da yeniden yayınlamak suretiyle de işlenebilir. Örneğin, bir kişiye yönelik aşağılayıcı bir tweeti retweet etmek veya hakaret içerikli bir Facebook gönderisini paylaşmak bu kapsamdadır. Bu tür eylemler, hakarete katkıda bulunma olarak değerlendirilir ve hukuki sorumluluk doğurabilir.
Yargıtay’a göre beğenmek değil, paylaşmak suç!
Yargıtay, sosyal medya üzerinden hakaret suçuna ilişkin önemli bir karar almıştır. Kararda, hakaret içerikli bir gönderinin “beğenilmesinin” suç teşkil etmeyeceğine hükmedilmiş, ancak aynı gönderinin “retweet edilmesi” veya yeniden paylaşılmasının hakaret suçunun işlenmesi anlamına gelebileceği belirtilmiştir. Yargıtay, beğenme işleminin sadece kişinin gönderiye onay verdiğini veya ilgi gösterdiğini ifade ettiği, ancak bu eylemin başkalarına yayılmasına doğrudan katkı sağlamadığı gerekçesiyle suç unsuru oluşturmadığına dikkat çekmiştir. Buna karşılık retweet veya paylaşım eylemi, gönderinin içeriğini daha geniş bir kitleye ulaştırdığı için hakaret suçuna doğrudan dahil olma anlamı taşıyabilir. Bu karar, sosyal medya platformlarındaki kullanıcı eylemlerinin hukuki sonuçları açısından kritik bir örnek oluşturmaktadır.
Sosyal medyada hakaret suçu ve hukuki boyutları
İnternet ortamında bireylere yönelik onur ve saygınlık zedeleyici hakaretler, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 125. maddesi uyarınca suç teşkil eder. Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları, genellikle aleni olduğu için cezalar %16.67 oranında artırılır. Günümüzde en yaygın sosyal medya suçlarından biri olan hakaret, kullanıcıların sahte veya gerçek hesapları üzerinden işledikleri bir suç haline gelmiştir. TCK’nın 125-131. maddeleri arasında düzenlenen bu suç, hukuki süreçlerde sıkça karşılaşılan bir konudur.
Hakaret suçu nasıl değerlendirilir?
- Hakaret suçu, kişinin onurunu zedeleyen somut bir olay isnat edilmesi veya sövme şeklinde gerçekleşir.
- Suçun aleni işlenmesi (örneğin herkesin görebileceği şekilde sosyal medya paylaşımı) cezada artış yapılmasına neden olur.
- Hakaret suçunda mağdurun açıkça belirtilmesi gerekmez; eğer hakaretin mağdura yönelik olduğu belirlenebiliyorsa suç oluşur.
Sosyal medya üzerinden hakaretin cezası
- 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verilebilir.
- Suç aleni işlenmişse ceza oranı %16.67 artırılır.
- Ayrıca mağdur, hakaret eden kişi hakkında manevi tazminat davası açabilir.
Sosyal medyada hakaret suçu karşısında yapılması gerekenler
Hakaret suçuna maruz kalınması durumunda, delil niteliği taşıyacak içeriklerin hızlı bir şekilde kaydedilmesi ve şikayet sürecinin başlatılması önemlidir. Failin kimliğinin belirlenmesi sürecinde sahte hesaplarla karşılaşmak soruşturmayı zorlaştırabilmektedir. Hakaret suçu, şikayete tabi bir suçtur ve bu süre içinde delillerin (paylaşımın ekran görüntüsü, mesaj kaydı vb.) toplanması önemlidir. Sosyal medyada hakarete uğrayan kişi, şikayetçi olmak için 6 aylık bir sürede başvuruda bulunmalıdır.
Sosyal medya üzerinden hakaret suçu en sık karşılaşılan suç tiplerinden biri olması gerekçesiyle aklınıza ”Söylemimin hakaret olup olmadığını nasıl öğrenebilirim?” sorusu gelmiş olabilir. Gazete Desek olarak ”Hakaret Sayılan Kelimeler” ve ”Hakaret Sayılmayan Kelimeler”i sizler için derledik. İncelemeyi unutmayın, hukukla kalın…
